ಚಿತ್ರದುರ್ಗದ ಕೋಟೆ

ಚಿತ್ರದುರ್ಗದ ಕೋಟೆಯನ್ನು ನೋಡದ ಅಥವ ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ಕೇಳದ ಕನ್ನಡಿಗರು ವಿರಳ. ಭಾರತದ ಎರಡನೆಯ ದೊಡ್ಡ ಕೋಟೆಯೆಂಬ ಹೆಗ್ಗಳಿಕೆಯ ಅದರ ಭವ್ಯತೆಯನ್ನು ಶಬ್ದಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದಿಡುವುದು ಕಷ್ಟ.

ಸುಮಾರು ೧೦ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲೀ ಈ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ್ದರೂ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿದ್ದು ಸುಮಾರು ಹದಿನೆಂಟನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ , ಪಾಳೆಗಾರರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ . ಇಲ್ಲಿಯೇ ಹೇರಳವಾಗಿರುವ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿಯೇ ಕೋಟೆ ಕಟ್ಟಲಾಗಿದೆ . ಇದು ಏಳು ಸುತ್ತಿನ ಕಲ್ಲಿನ ಕೋಟೆ ಏಳು ಬೆಟ್ಟಗಳನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ. ಹೊರಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಂದಕ , ಪ್ರತೀ ಸುತ್ತಿಗೂ ಒಂದು ಮುಖಮಂಟಪ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಬಾಗಿಲು ಹಾಗೂ ದಿನನಿತ್ಯ ಉಪಯೋಗಿಸಲೆಂದು ಚಿಕ್ಕದಾದ ಒಂದು ಬಾಗಿಲುಗಳಿವೆ .
ದೊಡ್ಡ ಬಾಗಿಲುಗಳನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಒಂದೇ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಬರುವಂತೆ ನಿಲ್ಲಿಸಿದರೆ ಶತ್ರುಗಳು ಆನೆಗಳಿಂದ ತಳ್ಳಿಸಬಹುದೆಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಜೆಡ್ ಆಕಾರ ಬರುವಂತೆ ಕಟ್ಟಲಾಗಿದೆ. ಕೋಟೆಯ ಸುತ್ತಲೂ ಹೊರಭಾಗದ ವೀಕ್ಷಣೆಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಎತ್ತರವಾದ ಬತೇರಿಗಳಿವೆ . ಕಾವಲುಗಾರರು ಇಲ್ಲಿಂದ ಸುತ್ತ ಎರಡು ಕಿಮೀವರೆಗೂ ವೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಿದ್ದರಂತೆ.
ಆನೆಗಳಿಗೆ ನೀರುಣಿಸಲು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಕಲ್ಲಿನ ಬಾನಿ ,
ಕಲ್ಲಿನಲ್ಲೇ ಕೊರೆದ ಎಣ್ಣೆ ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಎಣ್ಣೆ ಕೊಳ , ಆಯುಧಗಳು ತುಕ್ಕು ಹಿಡಿಯದಂತೆ ತುಪ್ಪದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿಸಿಡುತ್ತಿದ್ದ ಕಲ್ಲಿನ ತುಪ್ಪದ ಕೊಳಗಳು ಶಿಲ್ಪಿಗಳ ಶ್ರಮವನ್ನು ಸಾರುತ್ತವೆ.
ಇನ್ನೊಂದು ಮುಖ್ಯವಾದ ಅಂಶವೆಂದರೆ ಕೋಟೆಯಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ತೋರಿರುವ ಜಾಣ್ಮೆ . ಗುಡ್ಡದ ಮೇಲಿನಿಂದ ಬಿದ್ದ ಮಳೆನೀರು ಸುವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿ ಹರಿದು ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಿರುವ ಕೊಳಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹವಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು . ಹೆಚ್ಚಾದ ನೀರು ಕೋಟೆಯಿಂದ ಹರಿದು ಕೆಳಭಾಗದ ಒಂದು ಕೊಳದಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹವಾಗಿ ಊರಿನ ಜನರಿಂದ ಉಪಯೋಗಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿತ್ತು.
ಕೋಟೆಯ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಗಣೇಶ , ಸಂಪಿಗೆ ಸಿದ್ಧೇಶ್ವರ , ಹನುಮಂತ , ಉಚ್ಚಂಗಿ ಎಲ್ಲಮ್ಮ ಮೊದಲಾದ ಕಲ್ಲಿನ ತಂಪಾದ ದೇವಾಲಯಗಳು ನಿರಾಭರಣ ಸುಂದರಿಯರಂತೆ ಮನತಣಿಸುತ್ತವೆ.
ಇಲ್ಲಿ ಪುರಾತನ ಹಿಡಿಂಬಾ ದೇವಾಲಯವೊಂದಿದೆ. ಮಾಹಾಭಾರತದ ಹಿಡಿಂಬೆಯ ವಾಸಸ್ಥಾನವಿದೆಂದು ಪ್ರತೀತಿ.
ಧೀರವನಿತೆ ಒನಕೆ ಓಬವ್ವನ ಶೌರ್ಯದ ಸಂಕೇತವಾದ ಓಬವ್ವನ ಕಿಂಡಿಯನ್ನು ನಾವೀಗಲೂ ಇಲ್ಲಿ ನೋಡಬಹುದು . ಪುಟ್ಟಣ್ಣ ಕಣಗಾಲರ ನಾಗರಹಾವು ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಿರುವಂತೆ ಓಬವ್ವನ ವೀರಾವೇಷ , ಹೈದರಾಲಿಯ ಸೈನಿಕರ ಶವಗಳು , ಕುದುರೆಗಳ ಖರಪುಟ ಶಬ್ದ .... ಎಲ್ಲವೂ ಇಲ್ಲಿ ನಿಂತಾಗ ಮನದಲ್ಲಿ ಹಾದು ಹೋಗುತ್ತವೆ. ಓಬವ್ವನ ಕಿಂಡಿ
ಹಿಂದೆ ಚಿತ್ರಕಲ್ಲು ದುರ್ಗವೆಂಬ ಅನ್ವರ್ಥನಾಮವಿದ್ದ ಈ ಊರು ಕ್ರಮೇಣ ಚಿತ್ರದುರ್ಗವೆಂದಾಯ್ತಂತೆ. ಹೆಸರಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಇಲ್ಲಿ ಬೃಹದಾಕಾರದ ಬಂಡೆಗಳು ಚಿತ್ರ ವಿಚಿತ್ರ ಆಕಾರದಲ್ಲಿ ನಿಂತಿವೆ.
ಕುಳಿತಿರುವ ಆನೆ , ಹಡಗು , ಮೊಲದ ಮುಖದ ಪಾರ್ಶ್ವ , ಬೃಹತ್ ಶಂಖ , ಮಂಚ ...... ನೋಡುತ್ತಾ ನಿಂತರೆ ಹೀಗೆ ನಾನಾ ಆಕಾರ ತಳೆಯುತ್ತವೆ ಆ ಬಂಡೆಗಳು.

ಇಲ್ಲಿನ ಆಕರ್ಷಣೆಗೀಗೊಂದು ಹೊಸ ಸೇರ್ಪಡೆ ಮಂಕಿ ಮ್ಯಾನ್ ಎಂದೇ ಪ್ರಸಿದ್ದನಾಗಿರುವ ರಾಜು.
ಇಲ್ಲಿನ ಬೃಹತ್ ಕಲ್ಲಿನ ಗೋಡೆಯನ್ನೋ , ಬಂಡೆಯನ್ನೊ ಯಾವುದೇ ಹಗ್ಗ ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಸಹಾಯವಿಲ್ಲದೇ ಸರಸರನೆ ಆತ ಏರುವುದನ್ನು ನೋಡಿದಾಗ ಮೈ ಜುಮ್ಮೆನ್ನುತ್ತದೆ . ಒಂದಷ್ಟು ಎತ್ತರ ಏರಿ, ಕೈಬಿಟ್ಟು ಸ್ವಲ್ಪ ಜಾರಿ ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಪಲ್ಟೀ ಹೊಡೆದು , ಮತ್ತೆ ಬಂಡೆಯ ಬಿರುಕನ್ನು ಹಿಡಿದು ಉಲ್ಟಾ ನಿಲ್ಲುವ ಆತನ ನಿಖರತೆ ಬೆರಗು ಹುಟ್ಟಿಸುತ್ತದೆ. ಎಷ್ಟೇ ಎತ್ತರದ ಮರವನ್ನಾಗಲೀ ಸಲೀಸಾಗಿ ಏರಬಲ್ಲ ಕೋತಿಗಳೆ ತನ್ನ ಈ ಸಾಹಸಕ್ಕೆ ಪ್ರೇರಣೆಯೆನ್ನುವ ಈತನ ಸಾಹಸ ಇಲ್ಲಿ ಬರುವವರಿಗೆ ಅಡಿಷನಲ್ ಎಂಟರ್ಟೇನ್ಮೆಂಟ್.

ವಿಜಯನಗರದ ಅರಸರ ಸಾಮಂತರಾಗಿದ್ದ ಪಾಳೇಗಾರರು ಮುಖ್ಯವಾದ ರಾಜಧಾನಿ ವಿಜಯನಗರದಲ್ಲೇ ಇಲ್ಲದ ಇಂತಹ ಭವ್ಯವಾದ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಏಕಾಗಿ ಕಟ್ಟಿಸಿದರೋ ...ಅದಕ್ಕೆ ತಗುಲಿರಬಹುದಾದ ಜನಬಲ , ಧನಬಲ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಊಹಿಸಿದರೆ ಒಮ್ಮೆ what a waste! ಅನ್ನಿಸದಿರದು . ಬಹುಶಃ ಹಿಂದಿನ ರಾಜಾಡಳಿತ ಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿ ರಾಜ ಮತ್ತು ಆತನ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನವರ ಚಿಂತೆ ಸದಾ ಶತ್ರುದಾಳಿಗಳಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಅಥವಾ ಹೊಸ ರಾಜ್ಯ ಕಬಳಿಸುವುದರತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತಿತ್ತೇನೊ . ಸಂಸ್ಥಾನಗಳ ನಡುವೆ ಪರಸ್ಪರ ಸೌಹಾರ್ದ ತುಂಬ ಕಡಿಮೆಯಿರುತ್ತಿತ್ತೆಂದೆನಿಸುತ್ತದೆ.

ಇಂದಿನ ಯಾವುದೇ ಆಧುನಿಕ ಯಂತ್ರಗಳ ಸಹಾಯವಿಲ್ಲದೇ ಇಂತಹ ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ , ಮಳೇ ಗಾಳಿ , ಬಿಸಿಲಿಗೆ ಜಗ್ಗದ ಕೋಟೆ ಕೊತ್ತಲ , ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ ನಮ್ಮ ಪೂರ್ವಜರ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಮ್ಮೆ ಎನಿಸುತ್ತದೆ .